گوشزد: با عرض پوزش از دوستان این قسمت کمی طولانی تر از قسمت های قبل است.
تا اینجای کار با مختصراً با مباحث مربوط به برده‌داری آشنا شدیم. در اولین قسمت در مورد جهاد ابتدایی صحبت کردیم و گفتیم که جهاد ابتدایی، به آن معنا که خیلی ها توهّم کرده اند، وجود ندارد. آنچه به عنوان جهاد ابتدایی مطرح شده، در واقع نوعی از جهاد دفاعی است؛ که به غلط مشهور شده است به جهاد ابتدایی.
همچنین گفته شد که در در منطق اسلامی اینطور نیست که با هر کافر و غیر مسلمانی جنگ کرد. بلکه جنگ با کافر حربی است.
همچنین در بحث این شبهه که در برخی آیات دستور به جهاد با مطلق کفار داده شده است نه فقط کفار حربی؛ گفتیم که آیات مطلق و مقید دارند و طبق قاعده حمل مطلق بر مقید و از آنجایی که در برخی آیات دیگر دستور جهاد با کفار حربی داده شده است باید آیات مطلق را نیز به معنای مقید در نظر بگیریم.
در قمست دوم در بحث جزیه نیز گفتیم، این جزیه به دلیل اسلام نیاوردن غیر مسلمین نیست؛ بلکه این مالیات امنیت است و به دلیل این است که به دلیل عدم اعتماد به غیر مسلمین از آنها سرباز گرفته نمی شد و به جایش جزیه می‌دادند.
در قسمت قبل نیز در بحث اسیر جنگی (عبد و امه) گفتیم که در حقیقت در اسلام چیزی به نام برده وجود ندارد. آنچه در اسلام مطرح است، اسیر جنگی است که تحت نظر یک خانوادهٔ مسلمان به عنوان شهروند درجه ی دوم نقش اجتماعی خود را ایفا می کند. برده‌داری به آن معنا که در ذهن مردم است (این که مردم فکر می‌کنند با هر حکومت غیر مسلمانی باید وارد جنگ شد و هر غیر مسلمانی را می‌توان برده و کنیز گرفت)، در اسلام، حرام است.
سپس بیان کردیم که که برای اسرایی که در جنگ مسلمین با کفار اسیر شده‌اند چند راه وجود دارد: اولین راه این است که آنها را آزاد نماییم؛ امّا اگر بنا بود آنها را آزاد کنیم پس برای چه اسیرشان نمودیم؟! دومین راه این است که گزینه ی دوم این است که آنها را زندانی نماییم. اسلام این راه را برای کوتاه مدّت می پذیرد؛ امّا برای بلند مدّت آن را امری غیر انسانی و غیر منطقی می داند. چون با این کار، از یک طرف عدّه‌ای انسان در محیطی محبوس شده و امکانات رشد مادّی و معنوی را از دست می دهند؛ و این کاری است غیر انسانی و مخالف با اهداف متعالی اسلام. از طرف دیگر با این روش باید مسلمانان کار کرده و شکم دشمنان زندانی خودشان را سیر نمایند.
امّا گزینه ی سوم آن است که اسیران جنگی، بین جهاد کنندگان مسلمان تقسیم شوند؛ تا از این طریق هم خود اسیران از محدودیّت زندان نجات یافته امکان رشد داشته باشند؛ هم در مقابل غذا و پوشاک و مسکنی که استفاده می کنند، کار اقتصادی انجام دهند؛ هم اینکه از شورش دسته جمعی آنها جلوگیری شود. همچنین این اسیران در تعامل با مسلمین با فرهنگ اسلامی آشنا گردند و این همان راهی است که اسلام بر گزید.
پس از آن نیز مختصری در باب برده داری توضیح دادیم. در این قسمت و به عنوان آخرین قسمت می‌پردازیم به سوالات و شبهاتی که ممکن است در این بحث برده داری پیش بیاید.
