پاسخ به یک نظر. گریه چرا؟!

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ عَلَى الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ عَلَیْکَ مِنِّی سَلَامُ اللَّهِ أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ وَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی لِزِیَارَتِکَ السَّلَامُ عَلَى الْحُسَیْنِ وَ عَلِیِ‏  بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلَى أَصْحَابِ الْحُسَیْن‏

اللَّهُمَّ الْعَنْ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تَابِعٍ لَهُ عَلَى ذَلِکَ اللَّهُمَّ الْعَنِ الْعِصَابَةَ الَّتِی جَاهَدَتِ الْحُسَیْنَ وَ شَایَعَتْ وَ بَایَعَتْ وَ تَابَعَتْ عَلَى قَتْلِهِ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ جَمِیعا

یک از دوستان در پست نقد دو عبارت در مورد عاشورا کامنتی گذاشته بودند که چون جواب به ایشان مفصل می شد؛ ترجیح دادم جواب را در یک پست جداگانه بگذارم. البته این مطلب هم طولانی خواهد شد که از خوانندگان تقاضا دارم حوصله کنند و کل مطلب را بخوانند.

اصل کامنت ایشان به شرح زیر است:

سلام.

من با کلّ این قضیه‌ی عزاداری کردن مشکل دارم. نه فقط برای عاشورا که وقتی یه نفر کسی‌اش می‌میره هم به هیچ عنوان درک نمی‌کنم که چرا ناراحت می‌شه؟ مگه مرگ حق نیست؟ مگه مرگ کار خدا نیست؟ مگه خدا خیر بنده‌هاش رو نمی‌خواد؟ پس چرا افراد از مردن کسی ناراحت می‌شن؟

ولی این قضیه در مورد عاشورا به نظرم خیلی بدتره. تمام اون‌هایی که در اون روز شهید شدن بی‌شک به بهشت رفتن و حتا نمردند و نزد خدا روزی می‌خورن، پس ناراحتی ما برای چیه؟ اگه بخوایم منطقی نگاه کنیم از این که یک مرد خدا به وصال معبودش رسیده باید خوشحال هم بود.

و خب پیامبر اسلام هم در همین زمینه می‌گه غم مؤمن درون خودشه و شادی‌اش آشکاره. چرا باید برای چنین موردی، با راه‌اندازی چنین کارناوال‌هایی بخوایم بگیم که ما خیلی ناراحتیم (که در خیلی از موارد هم فقط نمایشه و عقیده‌ای هم پشتش نیست)؟

حال جواب را در چند بند ارائه خواهیم کرد:

1- گریه همه عالم بر امام حسین(ع)

اگر گریه ما بیخود است و نابجا؛ چرا خود ائمه(ع) در مصائب امام حسین(ع) گریه کرده اند و اشک ریخته اند؟!!! چرا انبیاء(ع) در عزای امام حسین(ع) اشک ریخته اند؟!!! چرا تمامی ملائک در عزای امام حسین(ع) اشک ریخته اند؟!!! چرا حتی سنگ ها و جمادات اقامه عزا کرده اند؟!!! روایات در این زمینه در منابع شیعه فوق حد تواتر است. و در منابع سنی نیز روایات زیادی در این زمینه وجود دارد. برای نمونه به ذکر مواردی می پردازیم:

الف- «وَ رَوَى صَاحِبُ الدُّرِّ الثَّمِینِ فِی تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَى- فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ أَنَّهُ رَأَى سَاقَ الْعَرْشِ وَ أَسْمَاءَ النَّبِیِّ وَ الْأَئِمَّةِ ع فَلَقَّنَهُ جَبْرَئِیلُ قُلْ یَا حَمِیدُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ یَا عَالِی بِحَقِّ عَلِیٍّ یَا فَاطِرُ بِحَقِّ فَاطِمَةَ یَا مُحْسِنُ بِحَقِّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ مِنْکَ الْإِحْسَانُ فَلَمَّا ذَکَرَ الْحُسَیْنَ سَالَتْ دُمُوعُهُ وَ انْخَشَعَ قَلْبُهُ وَ قَالَ یَا أَخِی جَبْرَئِیلُ فِی ذِکْرِ الْخَامِسِ یَنْکَسِرُ قَلْبِی وَ تَسِیلُ عَبْرَتِی قَالَ جَبْرَئِیلُ وَلَدُکَ هَذَا یُصَابُ بِمُصِیبَةٍ تَصْغُرُ عِنْدَهَا الْمَصَائِبُ فَقَالَ یَا أَخِی وَ مَا هِیَ قَالَ یُقْتَلُ عَطْشَاناً غَرِیباً وَحِیداً فَرِیداً لَیْسَ لَهُ نَاصِرٌ وَ لَا مُعِینٌ وَ لَوْ تَرَاهُ یَا آدَمُ وَ هُوَ یَقُولُ وَا عَطَشَاهْ وَا قِلَّةَ نَاصِرَاهْ حَتَّى یَحُولَ الْعَطَشُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ السَّمَاءِ کَالدُّخَانِ فَلَمْ یُجِبْهُ أَحَدٌ إِلَّا بِالسُّیُوفِ وَ شُرْبِ الْحُتُوفِ فَیُذْبَحُ ذَبْحَ الشَّاةِ مِنْ قَفَاهُ وَ یَنْهَبُ رَحْلَهُ أَعْدَاؤُهُ وَ تُشْهَرُ رُءُوسُهُمْ هُوَ وَ أَنْصَارُهُ فِی الْبُلْدَانِ وَ مَعَهُمُ النِّسْوَانُ کَذَلِکَ سَبَقَ فِی عِلْمِ الْوَاحِدِ الْمَنَّانِ فَبَکَى آدَمُ وَ جَبْرَئِیلُ بُکَاءَ الثَّکْلَى.ـــــ صاحب کتاب درّ ثمین در تفسیر (آیه- 37- سوره بقره که میفرماید:) فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ روایت میکند که حضرت آدم علیه السّلام نام‏هاى مبارک پیغمبر اسلام و امامان علیهم السّلام را در عرش دید! جبرئیل به آن حضرت تعلیم داد تا فرمود: یا حمید بحق محمد، یا عالى بحق على، یا فاطر بحق فاطمه، یا محسن بحق الحسن و الحسین و منک الاحسان.

هنگامى که نام حسین را ذکر نمود اشکهایش جارى و قلب مبارکش شکست.

آنگاه بجبرئیل گفت: چرا وقتى نام پنجمى ایشان را ذکر میکنم قلبم میشکند و اشکم جارى مى‏شود!؟ جبرئیل گفت: این پسر تو دچار یک مصیبتى خواهد شد که مصائب دیگر در مقابل آن کوچک خواهند بود: حضرت آدم فرمود: چه مصیبتى؟ جبرئیل گفت: حسین در حالى شهید مى‏شود که عطشان، غریب، تنها، بى‏یاور و بى‏معین خواهد بود. اى آدم! اگر تو او را میدیدى میشنیدى که میگفت: وا عطشاه! وا قلة ناصراه! حتى یحول العطش بینه و بین الماء کالدخان. یعنى آه از عطش! آه از بى‏یاورى! کار تشنگى آن حضرت بجائى میرسد که آسمان بنظرش مثل دود خواهد آمد. کسى جوابش را نمیگوید مگر با شمشیر، تا اینکه جرعه مرگ را بیاشامد. آن حضرت را نظیر گوسفند از قفا سر مى‏برند، خیمه‏هایش را به یغما میبرند، سر مبارک وى و یارانش را در شهرها میگردانند، زن و بچه‏هایش را به اسیرى خواهند برد. در علم خدا این طور سبقت یافته است. سپس حضرت آدم و جبرئیل نظیر زن جوان مرده گریان شدند.»(بحارالأنوار ج44 ص245)

ب- «عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: بَکَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ وَ الطَّیْرُ وَ الْوَحْشُ عَلَى الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع حَتَّى ذَرَفَتْ دُمُوعُهَاــــ ابى بصیر، از حضرت ابو جعفر علیه السّلام نقل کرده که آن جناب فرمودند:انس و جن، پرنده و وحوش بر حسین بن على علیهما السّلام گریستند حتّى‏ اشگ‏هایشان جارى گشت.»(کامل الزیارات ص79)

ج- «عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَةَ وَ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ وَ أَبِی سَلَمَةَ السَّرَّاجِ وَ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ کُلُّهُمْ قَالُوا سَمِعْنَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ إِنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ ع لَمَّا مَضَى بَکَتْ عَلَیْهِ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرَضُونَ السَّبْعُ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَنْ یَنْقَلِبُ عَلَیْهِنَّ وَ الْجَنَّةُ وَ النَّارُ وَ مَا خَلَقَ رَبُّنَا وَ مَا یُرَى وَ مَا لَا یُرَى‏ـــــ از حسین بن ثویر بن أبى فاخته و یونس بن ظبیان و ابى سلمه سرّاج و مفضّل بن عمر جملگى گفتند: شنیدیم حضرت ابو عبد اللَّه علیه السّلام مى‏فرمودند: هنگامى که حضرت حسین بن على علیهما السّلام به شهادت رسیدند آسمان‏هاى هفتگانه و طبقات هفت‏گانه زمین و آنچه در آنها و بین آنها بود و تمام موجودات و جنبنده‏گان بر روى آنها و بهشت و دوزخ و بالأخره کلیّه اشیائى که پروردگار ما آنها را آفریده و موجودات مرئى و نامرئى کلّا بر آن حضرت گریستند.»(کامل الزیارات ص80)

د- «عَنْ زُرَارَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع یَا زُرَارَةُ إِنَّ السَّمَاءَ بَکَتْ عَلَى الْحُسَیْنِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِالدَّمِ وَ إِنَّ الْأَرْضَ بَکَتْ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِالسَّوَادِ وَ إِنَّ الشَّمْسَ بَکَتْ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِالْکُسُوفِ وَ الْحُمْرَةِ وَ إِنَّ الْجِبَالَ تَقَطَّعَتْ وَ انْتَثَرَتْ وَ إِنَّ الْبِحَارَ تَفَجَّرَتْ وَ إِنَّ الْمَلَائِکَةَ بَکَتْ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً عَلَى الْحُسَیْنِ ع وَ مَا اخْتَضَبَتْ مِنَّا امْرَأَةٌ وَ لَا ادَّهَنَتْ وَ لَا اکْتَحَلَتْ- وَ لَا رَجَّلَتْ حَتَّى أَتَانَا رَأْسُ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ زِیَادٍ وَ مَا زِلْنَا فِی عَبْرَةٍ بَعْدَهُ وَ کَانَ جَدِّی إِذَا ذَکَرَهُ بَکَى حَتَّى تَمْلَأَ عَیْنَاهُ لِحْیَتَهُ وَ حَتَّى یَبْکِیَ لِبُکَائِهِ رَحْمَةً لَهُ مَنْ رَآهُ وَ إِنَّ الْمَلَائِکَةَ الَّذِینَ عِنْدَ قَبْرِهِ لَیَبْکُونَ فَیَبْکِی لِبُکَائِهِمْ کُلُّ مَنْ فِی الْهَوَاءِ وَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَلَائِکَة...ـــــــ از زراره نقل نموده که وى گفت: حضرت ابو عبد اللَّه علیه السّلام فرمودند:اى زراره آسمان تا چهل روز بر حسین بن على علیهما السّلام خون بارید و زمین تا چهل روز تار و تاریک بود و خورشید تا چهل روز گرفته و نورش سرخ بود و کوهها تکه تکه شده و پراکنده گشتند و دریاها روان گردیده و فرشتگان تا چهل روز بر آن حضرت گریستند و هیچ زنى از ما اهل بیت خضاب نکرد و روغن به خود نمالید و سرمه نکشید و موهایش را شانه نزد تا وقتى که سر عبید اللَّه بن زیاد را به نزد ما فرستادند و پیوسته بعد از شهادت آن حضرت چشمان، اشک آلود بود و هر گاه جدّم یاد آن حضرت را مى‏نمود محاسنش از اشک خیس مى‏گشت بطورى که هر کس آن جناب را مى‏دید به حالش ترحّم نموده و از گریه‏اش به گریه مى‏افتاد و فرشتگانى که نزد قبر آن حضرت هستند جملگى مى‏گریند و از گریه ایشان تمام فرشتگان در آسمان و زمین گریه مى‏کنند،...»(کامل الزیارات ص81)

ه- «قَالَ الرِّضَا ع إِنَّ الْمُحَرَّمَ شَهْرٌ کَانَ أَهْلُ الْجَاهِلِیَّةِ یُحَرِّمُونَ فِیهِ الْقِتَالَ فَاسْتُحِلَّتْ فِیهِ دِمَاؤُنَا وَ هُتِکَ فِیهِ حُرْمَتُنَا وَ سُبِیَ فِیهِ ذَرَارِیُّنَا وَ نِسَاؤُنَا وَ أُضْرِمَتِ النِّیرَانُ فِی مَضَارِبِنَا وَ انْتُهِبَ مَا فِیهَا مِنْ ثَقَلِنَا وَ لَمْ تُرْعَ لِرَسُولِ اللَّهِ حُرْمَةٌ فِی أَمْرِنَا إِنَّ یَوْمَ الْحُسَیْنِ أَقْرَحَ جُفُونَنَا وَ أَسْبَلَ دُمُوعَنَا وَ أَذَلَّ عَزِیزَنَا بِأَرْضِ کَرْبٍ وَ بَلَاءٍ وَ أَوْرَثَتْنَا [یَا أَرْضَ کَرْبٍ وَ بَلَاءٍ أَوْرَثْتِنَا] الْکَرْبَ [وَ] الْبَلَاءَ إِلَى یَوْمِ الِانْقِضَاءِ فَعَلَى مِثْلِ الْحُسَیْنِ فَلْیَبْکِ الْبَاکُونَ فَإِنَّ الْبُکَاءَ یَحُطُّ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ ثُمَّ قَالَ ع کَانَ أَبِی ع إِذَا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ لَا یُرَى ضَاحِکاً وَ کَانَتِ الْکِئَابَةُ تَغْلِبُ عَلَیْهِ حَتَّى یَمْضِیَ مِنْهُ عَشَرَةُ أَیَّامٍ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْعَاشِرِ کَانَ ذَلِکَ الْیَوْمُ یَوْمَ مُصِیبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُکَائِهِ وَ یَقُولُ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی قُتِلَ فِیهِ الْحُسَیْنُ ع.ــــــــ امام رضا «ع» فرمود محرم ماهى بود که اهل جاهلیت نبرد را در آن حرام مى‏دانستند و خون ما را در آن حلال شمردند و حرمت ما را هتک کردند و ذرارى و زنان ما را اسیر کردند و آتش بخیمه‏هاى ما زدند و آنچه بنه در آن بود چپاول کردند و در امر ما رعایتى از رسول خدا «ص» نکردند روز شهادت حسین «ع» چشم ما را ریش کرد و اشک ما را روان ساخت و عزیز ما را در زمین کربلا خوار کرد و گرفتارى و بلا بما دچار ساخت تا روز قیامت بر مانند حسین باید گریست این گریه گناهان بزرگ را بریزد سپس فرمود پدرم را شیوه بود که چون محرم میشد خنده نداشت و اندوه بر او غالب بود تا روز دهم روز دهم روز مصیبت و حزن و گریه‏اش بود و میفرمود در این روز حسین کشته شد»(أمالی للصدوق ص128)

و- «عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: اسْتَأْذَنْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَقِیلَ لِی ادْخُلْ فَدَخَلْتُ فَوَجَدْتُهُ فِی مُصَلَّاهُ فِی بَیْتِهِ فَجَلَسْتُ حَتَّى قَضَى صَلَاتَهُ فَسَمِعْتُهُ یُنَاجِی رَبَّهُ وَ هُوَ یَقُول‏... اغْفِرْ لِی وَ لِإِخْوَانِی وَ زُوَّارِ قَبْرِ أَبِیَ الْحُسَیْنِ الَّذِینَ أَنْفَقُوا أَمْوَالَهُمْ وَ أَشْخَصُوا أَبْدَانَهُمْ رَغْبَةً فِی بِرِّنَا وَ رَجَاءً لِمَا عِنْدَکَ فِی صِلَتِنَا وَ سُرُوراً أَدْخَلُوهُ عَلَى نَبِیِّکَ وَ إِجَابَةً مِنْهُمْ لِأَمْرِنَا وَ غَیْظاً أَدْخَلُوهُ عَلَى عَدُوِّنَا- أَرَادُوا بِذَلِکَ رِضَاکَ فَکَافِهِمْ عَنَّا بِالرِّضْوَانِ وَ اکْلَأْهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ اخْلُفْ‏ عَلَى أَهَالِیهِمْ وَ أَوْلَادِهِمُ الَّذِینَ خُلِّفُوا بِأَحْسَنِ الْخَلَفِ وَ اصْحَبْهُمْ وَ اکْفِهِمْ شَرَّ کُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ کُلِّ ضَعِیفٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ شَدِیدٍ وَ شَرَّ شَیَاطِینِ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ وَ أَعْطِهِمْ أَفْضَلَ مَا أَمَّلُوا مِنْکَ فِی غُرْبَتِهِمْ عَنْ أَوْطَانِهِمْ وَ مَا آثَرُونَا بِهِ عَلَى أَبْنَائِهِمْ وَ أَهَالِیهِمْ وَ قَرَابَاتِهِمْ اللَّهُمَّ إِنَّ أَعْدَاءَنَا عَابُوا عَلَیْهِمْ بِخُرُوجِهِمْ فَلَمْ یَنْهَهُمْ ذَلِکَ عَنِ الشُّخُوصِ إِلَیْنَا- خِلَافاً مِنْهُمْ عَلَى مَنْ خَالَفَنَا فَارْحَمْ تِلْکَ الْوُجُوهَ الَّتِی غَیَّرَتْهَا الشَّمْسُ وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْخُدُودَ الَّتِی تَتَقَلَّبُ عَلَى حَضْرَةِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنِ ع وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْأَعْیُنَ الَّتِی جَرَتْ دُمُوعُهَا رَحْمَةً لَنَا وَ ارْحَمْ تِلْکَ الْقُلُوبَ الَّتِی جَزِعَتْ وَ احْتَرَقَتْ لَنَا وَ ارْحَمْ تِلْکَ الصَّرْخَةَ الَّتِی کَانَتْ لَنَا اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ تِلْکَ الْأَبْدَانَ وَ تِلْکَ الْأَنْفُسَ حَتَّى تُوَفِّیَهُمْ عَلَى الْحَوْضِ یَوْمَ الْعَطَشِ الْأَکْبَرِ...ــــــ از معاویة بن وهب نقل کرده‏اند که وى گفت:اذن خواستم که بر امام صادق علیه السّلام داخل شوم، به من گفته شد که داخل شو، پس داخل شده آن جناب را در نمازخانه منزلشان یافتم پس نشستم تا حضرت‏ نمازشان را تمام کردند پس شنیدم که با پروردگارشان مناجات نموده و مى‏گفتند:

بار خدایا، اى کسى که ما را اختصاص به کرامت داده و وعده شفاعت دادى و مختص به وصیّت نمودى (یعنى ما را وصى پیامبرت قرار دادى) و علم به گذشته و آینده را به ما اعطاء فرمودى، و قلوب مردم را مایل به طرف ما نمودى، من و برادران و زائرین قبر پدرم حسین علیه السّلام را بیامرز، آنان که اموالشان را انفاق کرده و ابدانشان را به تعب انداخته به جهت میل و رغبت در احسان به ما و به امید آنچه در نزد تست به خاطر صله و احسان به ما و به منظور ادخال سرور بر پیغمبرت و به جهت اجابت کردنشان فرمان ما را و به قصد وارد نمودن غیظ بر دشمنان ما.

اینان اراده و نیّتشان از این ایثار تحصیل رضا و خشنودى تو است پس تو هم از طرف ما این ایثار را جبران کن و بواسطه رضوان احسانشان را جواب گو باش و در شب و روز حافظ و نگاهدارشان بوده و اهل و اولادى که از ایشان باقى مانده‏اند را بهترین جانشینان قرار بده و مراقب و حافظشان باش و شر و بدى هر ستمگر عنود و منحرفى را از ایشان و از هر مخلوق ضعیف و قوى خود کفایت نما و ایشان را از شر شیاطین انسى و جنّى محفوظ فرما و اعطاء کن به ایشان برترین چیزى را که در دور بودنشان از اوطان خویش از تو آرزو کرده‏اند و نیز به ایشان ببخش برتر و بالاتر از آنچه را که بواسطه‏اش ما را بر فرزندان و اهل و نزدیکانشان اختیار کردند، بار خدایا دشمنان ما بواسطه خروج بر ایشان آنان را مورد ملامت و سرزنش قرار دادند ولى این حرکت اعداء ایشان را از تمایل به ما باز نداشت و این ثبات آنان از باب مخالفتشان است با مخالفین ما، پس تو این صورت‏هائى که حرارت آفتاب آنها را در راه محبّت ما تغییر داده مورد ترحّم خودت قرار بده و نیز صورت‏هائى را که روى قبر ابى عبد اللَّه الحسین علیه السّلام مى‏گذارند و بر مى‏دارند مشمول لطف و رحمتت قرار بده و همچنین به چشم‏هائى که از باب ترحم بر ما اشک ریخته‏اند نظر عنایت فرما و دل‏هائى که‏ براى ما به جزع آمده و بخاطر ما سوخته‏اند را ترحم فرما ، بار خدایا به فریادهائى که بخاطر ما بلند شده برس، خداوندا من این ابدان و این ارواح را نزد تو امانت قرار داده تا در روز عطش اکبر که بر حوض کوثر وارد مى‏شوند آنها را سیراب نمائى.»(کامل الزیارات ص117)

از این دست روایات در منابع شیعه فوق حد تواتر است. حال سوال ما این است که اگر این گریه ها بی معنی است؛ پس چرا ائمه(ع)، انبیاء(ع)؛ تمامی ملائکه و حتی جمادات و سنگها نیز در عزای امام حسین(ع) گریه کرده اند؟!!!

2- فلسفه عزاداری

حال می پردازیم به فلسفه عزاداری. در این بعد می توان جوابهای مختلفی داد.

2-1- گریه برای فوت عزیزان

گریه برای فوت عزیزان ناشی از حس عاطفی بین متوفی و بازماندگان است. یعنی بطور طبیعی و غریزی وقتی آدم یکی از نزدیکانش مانند پدر، مادر، خواهر، برادر و ... را از دست می دهد ناراحت می شود و اندوهگین و این نیز طبیعت بشر است. حتی پیامبر(ص) نیز در فوت فرزندشان ابراهیم ناراحت بودند و محزون. پس این طبیعت بشر است که در مرگ نزدیکان اندوهگین می شود. البته اینجا نکته ای که وجود دارد که شاید منظور فرد نظر دهنده نیز این بوده؛ و آن این است که این حزن و ناراحتی به هیچ وجه نباید جنبه اعتراض به خدا و اینکه خدا تو چرا این کار را کردی باشد. که اگر این باشد خسرانی بزرگ است.

لذا فرمودند:

«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الصَّبْرَ وَ الْبَلَاءَ یَسْتَبِقَانِ‏ إِلَى الْمُؤْمِنِ فَیَأْتِیهِ الْبَلَاءُ وَ هُوَ صَبُورٌ وَ إِنَّ الْجَزَعَ وَ الْبَلَاءَ یَسْتَبِقَانِ إِلَى الْکَافِرِ فَیَأْتِیهِ الْبَلَاءُ وَ هُوَ جَزُوعٌ ـــــــ شکیبایی و بلا سبقت می جویند به سوی مومن و بلا بر او وارد می شود و او شکیباست ، و بیتابی و بلا به سوی کافر پیشی می جویند و او بیتاب است»(الکافی ج3 ص223)

و همچنین فرمودند:

«عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا الْجَزَعُ قَالَ أَشَدُّ الْجَزَعِ الصُّرَاخُ بِالْوَیْلِ وَ الْعَوِیلِ وَ لَطْمُ الْوَجْهِ وَ الصَّدْرِ وَ جَزُّ الشَّعْرِ مِنَ‏ النَّوَاصِی وَ مَنْ أَقَامَ النُّوَاحَةَ فَقَدْ تَرَکَ الصَّبْرَ وَ أَخَذَ فِی غَیْرِ طَرِیقِهِ وَ مَنْ صَبَرَ وَ اسْتَرْجَعَ وَ حَمِدَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ رَضِیَ بِمَا صَنَعَ اللَّهُ وَ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ وَ مَنْ لَمْ یَفْعَلْ ذَلِکَ جَرَى عَلَیْهِ الْقَضَاءُ وَ هُوَ ذَمِیمٌ وَ أَحْبَطَ اللَّهُ تَعَالَى أَجْرَهُ ـــــ روایت شده از جابر که گوید به امام باقرعلیه السلام گفتم :جزع یعنی چه؟حضرت فرمودند:شدید ترین جزع فریاد زدن بویل و بلند گریه کردن و فریاد زدن و بر سر و صورت زدن و کندن موهای پیشانی است و هر کس که مجلس نوحه و عزاداری برپا کند صبر را ترک گفته است و راهی غیر از آن برای خود برگزیده است . و هر کس که صبر پیشه کند و الله را سپاس و حمد گوید به آنچه الله برای او قرار داده و مقدر کرده راضی شده است و اجرش با الله است . و هر کس که این گونه عمل نکند در حالی قضای الهی برای او جاری شده است که او زشت و نکوهیده است و الله عملش را حبط و باطل می کند»(الکافی ج3 ص222)

و فرمودند:

«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ضَرْبُ الْمُسْلِمِ یَدَهُ عَلَى فَخِذِهِ عِنْدَ الْمُصِیبَةِ إِحْبَاطٌ لِأَجْرِهِ ــــــ از امام صادق(ع) روایت است که فرمودند: رسول الله(ص) فرموده اند: اینکه مسلمان هنگام مصیبت دستش را روی رانش بزند موجب هبط شدن اجرش می شود.»(الکافی ج3 ص224)

حال آقایان فقهاء با توجه به این احادیث و احادیث دیگر؛ هر کاری را در عزاداری و مرگ نزدیکان مجاز نمی دانند. برای مثال از جزع و فزع یا لباس چاک دادن در مرگ عزیزان نهی شده است.

2-2- گریه و عزاداری در عزار اهل بیت(ع)

و اما موضوع اصلی بحث گریه برای اهل بیت(ع) است. در این باب باید به فلسفه عزاداری و چرائی عزاداری پرداخته شود که به موارد زیر می تواند اشاره کرد:

الف- ابراز محبت

اولین دلیل عزاداری ما ابراز محبت نسبت به اهل بیت(ع) است. چون محبیت به نص صریح قرآن کریم بر همه مسلمین واجب است.

«قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‏ ــــــ بگو: «به ازاى آن [رسالت‏] پاداشى از شما خواستار نیستم، مگر دوستى درباره خویشاوندان.»»(الشوری:23)

و لازمه محبت نیز این است که ما در خوشحالی آنها خوشحال و در حزن آنها محزون باشیم. لذا فرمودند:

«إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى اطَّلَعَ إِلَى الْأَرْضِ فَاخْتَارَنَا وَ اخْتَارَ لَنَا شِیعَةً یَنْصُرُونَنَا وَ یَفْرَحُونَ لِفَرَحِنَا وَ یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا وَ یَبْذُلُونَ أَمْوَالَهُمْ وَ أَنْفُسَهُمْ فِینَا أُولَئِکَ مِنَّا وَ إِلَیْنَاـــــ براستى که خداى تبارک و تعالى بر زمین نظرى افکند و ما را برگزید و براى ما شیعه‏اى برگزید که ما را یارى کنند و بشادى ما شاد باشند و بخاطر اندوه ما اندوهگین گردند و مال و جانشان را در راه ما از دست بدهند آنان از ما هستند و بسوى ما آیند»(الخصال ج2 ص635)

ب- احیای امر اهل بیت(ع)

در روایات فراوانی به ما وظیفه احیای امر اهل بیت(ع) و احیای مجالس اهل بیت(ع) شده است که قطعا یکی از مصادیق احیای امر اهل بیت(ع) برپائی مجالس عزا و سوگواری خصوصا برای حضرت سیدالشهدا(ع) است.

فرمودند:

«عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ الرِّضَا ع مَنْ تَذَکَّرَ مُصَابَنَا وَ بَکَى لِمَا ارْتُکِبَ مِنَّا کَانَ مَعَنَا فِی دَرَجَتِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ مَنْ ذُکِّرَ بِمُصَابِنَا فَبَکَى وَ أَبْکَى لَمْ تَبْکِ عَیْنُهُ یَوْمَ تَبْکِی الْعُیُونُ وَ مَنْ جَلَسَ مَجْلِساً یُحْیَا فِیهِ أَمْرُنَا لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوب‏ ـــــ حضرت رضا فرمود هر که یاد مصیبت ما کند و بگرید بدان چه با ما کردند روز قیامت با ما در درجه ما است و هر که یاد مصیبت ما کند و بگرید و بگریاند دیده‏اش گریان نشود روزى که همه دیده‏ها گریانست و هر که بنشیند در مجلسى که امر ما در آن زنده مى‏شود دلش نمیرد روزى که دلها بمیرد»(أمالی للصدوق ص73)

همچنین فرمودند:

«عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی عَنْ‏ آبَائِهِ ع‏ أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع عَلَّمَ أَصْحَابَهُ فِی مَجْلِسٍ وَاحِدٍ أَرْبَعَمِائَةِ بَابٍ مِمَّا یُصْلِحُ لِلْمُسْلِمِ فِی دِینِهِ وَ دُنْیَاهُ‏ قَالَ ع‏...کُلُّ عَیْنٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بَاکِیَةٌ وَ کُلُّ عَیْنٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ سَاهِرَةٌ إِلَّا عَیْنَ مَنِ اخْتَصَّهُ اللَّهُ بِکَرَامَتِهِ وَ بَکَى عَلَى مَا یُنْتَهَکُ مِنَ الْحُسَیْنِ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ع ــــــ محمد بن مسلم از امام صادق (ع) از پدر بزرگوارش از جدّش نقل مى‏کند که امیر مؤمنان على (ع) در یک مجلس چهار صد درس از مواردى که کار دین و دنیاى یک مسلمان را اصلاح مى‏کند به یارانش آموخت:... هر چشمى در روز رستاخیز گریان است و هر دیده‏اى در روز رستاخیز بیدار، مگر چشمى که خداوند آن را ویژه کرامتش قرار داده باشد و بر هتک حرمتى که از امام حسین (ع) و خاندان پیامبر (ص) شد گریه کرده باشد.»(الخصال ج2 ص625)‏

ج- انسان سازی

مراسم عزاداری، عامل موثری در انگیزش آدمی برای تحقق آموزه ها و پیام های سیره ائمه اطهار (ع) و حرکت در مسیر آنها می باشد. اگر رفتارهای آدمی را تحلیل کنیم، خواهیم دید که دو دسته عوامل، نقش اساسی در شکل گیری رفتارهای او دارد: یک دسته عوامل شناختی و معرفتی و دیگری، عوامل انگیزشی که مبتنی بر احساسات است. عامل شناخت، موجب می شود که آدمی مطلبی را بفهمد یا بپذیرد و متناسب با فهم و شناخت خود عمل کند، اما شناخت، اگرچه برای صدور رفتار لازم است ولی کافی نیست، عامل دیگری باید باشد تا ما را برانگیزاند و میل و شور و شوقی نسبت به انجام کار ایجاد کند تا آن عمل انجام گیرد. باید انگیزه ای باشد تا رفتار را برانگیزاند و جهت دهد. به تمثیل ساده، عامل شناخت، مسیر را نشان می دهد و میل و انگیزه، نیروی حرکت در مسیر را ایجاد می کند. اگر انسان به یقین بداند که فلان ماده غذایی برای بدن او مفید است، اما اشتهای او تحریک نشود، به سراغ خوردن نمی رود. پس غیر از دانستن، باید شور و انگیزه ای هم برای انجام کاری در درون انسان باشد. مطالعه، شرکت در مباحثات علمی، سخنرانی ها، انجام پروژه های تحقیقاتی و امثال آن، شناخت را به ما می دهد که البته بسیار ضروری بوده، ولی حرکت آفرین نیست، با شرکت در مجالس سوگواری و هیات سینه زنی و ابراز حزن و ریختن اشک، شور و هیجان انسان را به سمت حرکت در مسیر اهل بیت (ع)، برمی انگیزاند.حوادث عاشورا را در فضای روحمان بازسازی می کند و پیام عاشورا در دلمان تبلور می یابد و ما را به سمت آنها می راند. هر اندازه عواطف و احساسات ما برانگیخته تر گردد، حادثه عاشورا در زندگی ما موثرتر خواهد بود.

تا نسوزد دل، نریزد اشک و خون از دیده ها آتشی باید که خوناب کباب آید برون***رشته الفت بود در بین ما کز قعر چاه کی بدون رشته آب بی حساب آید برون

در روانشانسی نیز ثابت شده که اگر کسی رفتار ناشی از یک حالت روحی را تقلید کند، آن حالت روحی در او نیز نمودار می شود. مثلاً کسی که خوشحال است با حالت خاصّی می خندد. حال اگر شخصی غیر خوشحال دقیقاً با همان حالت شروع به خندیدن کند، حقیقتاً حالت خوشحالی در وجود او نمودار می شود. این اصل روانشناختی را اهل بیت(ع) نیز بیان داشته اند. امیر مومنان(ع) طبق همین اصل فرمودند:

«إِنْ لَمْ تَکُنْ حَلِیماً فَتَحَلَّمْ فَإِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إِلَّا أَوْشَکَ أَنْ یَکُونَ مِنْهُم‏ ــــ اگر بردبار نیستى، خود را به بردبارى بزن ( مثل افراد بردبار رفتار کن) ! زیرا کم تّفاق می افتد که کسى خود را شبیه گروهی کند و از آنان نگردد»(نهج البلاغة،حکمت203)

عشق ایمانی به امام حسین(ع) شخص عاشق را از درون وا می دارد که بر مظلومیّت معشوق خود بگرید؛ و هر چه معرفتش به مراتب وجودی معشوقش فرزونتر و ایمانش به او بیشتر شود، این عشق نیز شدیدتر و به تَبَعش، آن گریه هم شدیدتر می شود. گریه ای که دست خود شخص نیست؛ گریه ای که به صورت خودکار از دل عاشق می جوشد؛ و تا آن عشق هست، آن جوشش هم وجود خواهد داشت. حال کسی که عاشق امام حسین(ع) نیست، اگر مثل عاشقان آن حضرت گریه نماید؛ و از گریه ی آنها تقلید کند، کم کم او نیز آن حالت عاشقی و شیدایی نسبت به امام حسین(ع) را تجربه خواهد نمود. و غرض اهل بیت(ع) از این همه توصیه آن است که این حالت در شیعیان پدیدار گردد. چرا که فواید فروانی در این حالت عاشقانه است. همین حالت عاشقانه است که شهدای کربلا را در برابر لشکری سی هزار نفره پایدار کرده بود. همین حالت است که باعث می شد سربداران شعار دهند:« سر به دار می دهیم، تن به ذلّت نمی دهیم». همین حالت است که باعث می شود حسین فهمیده نارنجک به خود ببندد و زیر تانک دشمن رود. همین حالت است که شهید چمران درست می کند. شما اگر کتابهای شهید چمران را بخوانید، این شیدایی را به وضوح در نوشته های او می بینید. آنچه یک دکترای فیزیک پلاسما را از آمریکا به لبنان و از لبنان به ایران، و از مجلس شورای اسلامی به جبهه های حقّ علیه باطل می کشد همین شیدایی شگفتی ساز است. آنچه باعث می شود بسیجی ما با اختیار خویش پا در میدان مین بگذارد تا راه باز کند، همین حالت عاشقی و شیدایی است. آنچه باعث می شود مادر دو شهید، فرزند سومش را هم به جبهه بفرستد، همین حالت عاشقی است. آنچه گروه اندکی به نام حزب الله لبنان را در برابر قوی ترین ارتش منطقه شیر غرّان کرده، همین حالت عاشقی است. و ... .

 د- جامعه سازی

هنگامی که مجالس عزاداری در جامعه عمومیت یابد، با شور افکنی و بالندگی خاصی که دارد، آموزه های سعادت آفرین خود را به فضای جامعه عرضه می دارد و انسان ها را در جهت تحقق آرمان های اهل بیت (ع) مخصوصا نهضت عاشورا در جامعه می کشاند، چنان که عامل برجسته در پیروزی انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس، از شور و نشاطی بود که مردم از مجالس عزاداری سیدالشهداء (ع)، حاصل می کردند.

ه- انتقال دهنده فرهنگ شیعی

مراسم عزاداری، به دلیل قالب خاص خود و شورافکنی که دارد، یکی از عوامل برجسته ای است تا آموزه های عملی ائمه اطهار (ع) به نسل های آینده منتقل شود، همچنان که همه ما از دوران کودکی با شرکت در مجالس سوگواری سیدالشهداء (ع) با آن حضرت آشنا شدیم، به طوری که با یاد او، پیامش برای ما زنده می شود، شور حرکت در مسیر او برایمان ایجاد می شود. عزاداری، یک پیوند روحی با راه ائمه معصوم (ع) است و پیوستگی پایداری را با آنان برقرار می کند که گذشت اعصار نمی تواند بین آنان جدایی افکند.

از این رو امام خمینی (ره) بارها می فرمود: «این محرم و صفر است که اسلام را نگه داشته است.»

یا در جایی دیگر فرمودند:

«خطاى یزید این نبود که سید الشهدا را کشته، این یکى از خطاهاى کوچکش بود، خطاى بزرگ این بود که اسلام را وارونه‏اش کرده بودند، و سید الشهدا به داد اسلام رسید، سید الشهدا اسلام را نجات داد. روضه سید الشهدا براى حفظ مکتب سید الشهدا است. آن کسانى که مى‏گویند روضه سید الشهدا را نخوانید اصلًا نمى‏فهمند مکتب سید الشهدا چه بوده و نمى‏دانند یعنى چه؛ نمى‏دانند این گریه‏ها و این روضه‏ها حفظ کرده این مکتب را. الآن هزار و چهار صد سال است که با این منبرها و با این روضه‏ها و با این مصیبتها و با این سینه‏زنیها ما را حفظ کرده‏اند؛ تا حالا آورده‏اند اسلام را. این عده از جوانهایى که این طور نیستند که سوء نیت داشته باشند خیال مى‏کنند حالا باید ما حرف روز بزنیم! حرف سید الشهدا حرف روز است، همیشه حرف روز است، همیشه حرف روز را سید الشهدا آورده است دست ماها داده و سید الشهدا را این گریه‏ها حفظ کرده است و مکتبش را، این مصیبتها و داد و قالها حفظ کرده؛ این سینه‏زنیها و این دستجات، و عرض مى‏کنم اینها حفظ کرده. اگر فقط مقدّسى بود و توى اتاق و توى خانه مى‏نشست براى خودش و هى زیارت عاشورا مى‏خواند و تسبیح مى‏گرداند، نمانده بود چیزى، هیاهو مى‏خواهد.»(صحیفه امام ج8 ص527)

و- حفظ مکتب

زنده داشتن یاد و تاریخ پرشکوه نهضت حسینى، که الهام بخش روح انقلابى و ستم ستیزى است.

 

 یعنى احیا و زنده داشتن نهضت عاشورا موجب زنده نگه‏داشتن و ترویج دائمى مکتب قیام و انقلاب در برابر طاغوت‏ها و تربیت کننده و پرورش دهنده روح حماسه و ایثار است.

 یعنى: عزادارى براى اهل بیت(ع): موجب احیاى یاد و نام آنها و در کنار آن فرهنگ و مکتب و هدف آنان است. به عبارت دیگر در شکل یک پیوند روحى راه آنان به جامعه الهام گشته و پیوستگى پایدارى بین پیروان مکتب و رهبران آن برقرار مى‏سازد و دیگر گذشت قرون و اعصار نمى‏تواند بین آنان جدایى افکند. همین مسأله موجب نفوذ ناپذیرى امت از تأثیرات و انحرافات دشمنان مى‏گردد و مکتب را هم چنان سالم نگه مى‏دارد و یا تحریفات و اعوجاجات را به حداقل مى‏رساند. از همین‏روست که استعمارگران براى نابودى ملل اسلامى مى‏کوشند رابطه آنان را با تاریخ پر افتخار صدر اسلامى قطع نمایند تا با ایجاد این خلاء زمینه القاى فرهنگ خود را فراهم آورند. اینها از آثار اجتماعى عزادارى است و آثار روانى و تربیتى دیگرى نیز دارد.

حضرت امام(ره) در این رابطه می فرمایند:

«هر مکتبى هیاهو مى‏خواهد، باید پایش سینه بزنند، هر مکتبى تا پایش سینه زن نباشد، تا پایش گریه کن نباشد، تا پایش توى سر و سینه زدن نباشد، حفظ نمى‏شود. اینها اشتباه مى‏کنند، بچه‏اند اینها! نمى‏دانند که این نقش روحانیت و نقش اهل منبر چى هست در اسلام، خودتان هم شاید خیلى ندانید! این نقش یک نقشى است که اسلام را همیشه زنده نگه داشته، آن گُلى است که هى آب به آن مى‏دهند زنده نگه داشته، این گریه‏ها زنده نگه داشته مکتب سید الشهدا را؛ این ذکر مصیبتها زنده نگه داشته مکتب سید الشهدا را. ...

همین گریه‏ها نگه داشته این مکتب را تا اینجا و همین نوحه‏سرایى‏ها، همینهاست که ما را زنده نگه داشته، همینهاست که این نهضت را پیش برده، اگر سید الشهدا نبود، این نهضت هم پیش نمى‏برد، سید الشهدا همه جا هست: کُلُّ أرضٍ کربلا «1». همه جا محضر سید الشهدا است، همه منبرها محضر سید الشهدا است، همه محرابها از سید الشهدا است.

اگر سید الشهدا نبود، یزید و پدرش و اعقابشان اسلام را مَنْسى‏ کرده بودند. اگر نسیان نشده بود، یک رژیم طاغوتى در خارج منعکس شده بود. معاویه و یزید یک رژیم اسلامى را رژیم طاغوتى داشتند معرفى مى‏کردند. اگر سید الشهدا نبود، این رژیم طاغوتى را اینها تقویت مى‏کردند؛ به جاهلیت برمى‏گرداندند. اگر حالا من و تو هم مُسلم بودیم، مُسلم طاغوتى بودیم! نه مُسلم امام حسینى. امام حسین نجات داد اسلام را. ما براى یک آدمى که نجات داده اسلام را و رفته کشته شده هى سکوت کنیم؟ ما هر روز باید گریه کنیم، ما هر روز باید منبر برویم براى حفظ این مکتب، براى حفظ این نهضتها؛ این نهضتها مرهون امام حسین- سلام اللَّه علیه- هست. نمى‏فهمند اینها! بچه‏اند اینها، سوء نیت ندارند. بله خوب، ممکن است بعضى از آنها هم سوء نیت داشته [باشند] بعضیها هم روى نقشه کار بکنند همان طورى که زمان رضا خان.»(صحیفه امام ج8 ص528)

همچنین ایشان در جای دیگری می فرمایند:

«شاید غربزده‏ها به ما مى‏گویند که «ملت گریه» و شاید خودیها نمى‏توانند تحمل کنند که یک قطره اشک مقابل چقدر ثواب است. یک مجلس عزا چقدر ثواب دارد. نتوانند هضم کنند و نتوانند هضم کنند آن چیزهایى که براى ادعیه ذکر شده است و آن ثوابهایى که براى دو سطر دعا ذکر شده است. نمى‏توانند این را ادراک کنند و هضم کنند. جهت سیاسى این دعاها و این توجه به خدا و توجه همه مردم را به یک نقطه، این، این است که یک ملت را بسیج مى‏کند براى یک مقصد اسلامى. مجلس عزا نه براى این است که گریه کنند براى سید الشهدا و اجر ببرند- البته این هم هست و دیگران را اجر اخروى نصیب کند- بلکه مهم، آن جنبه سیاسى است که ائمه ما در صدر اسلام نقشه‏اش را کشیده‏اند که تا آخر باشد و آن، این [که‏] اجتماع تحت یک بیرق، اجتماع تحت یک ایده و هیچ چیز نمى‏تواند این کار را به مقدارى که عزاى حضرت سید الشهدا در او تأثیر دارد، تأثیر بکند.

شما گمان نکنید که اگر این مجالس عزا نبود و اگر این دستجات سینه زنى و نوحه‏سرایى نبود، 15 خرداد پیش مى‏آمد. هیچ قدرتى نمى‏توانست 15 خرداد را آن طور کند، مگر قدرت خون سید الشهدا. و هیچ قدرتى نمى‏تواند این ملتى که از همه جوانب به او هجوم شده است و از همه قدرتهاى بزرگ براى او توطئه چیده‏اند، این توطئه‏ها را خنثى کند، الّا همین مجالس عزا.»(صحیفه امام ج16 ص346)

سوال و جوابی بسیار جالب: آیا اگر کسی از روی ریا در مجالس اهل بیت(ع) شرکت کند ثواب می برد یا خیر؟!

پاسخ:

شرط ثواب در همه اعمال این نیست که بنده حتما در آن عمل قصد قربت کرده باشد . بلکه اعمالی نیز هست که اگر بدون قصد قربت (البته وبدون قصد حرام) انجام شوند خداوند به آنها ثواب می دهد.

در قرآن کریم آمده است :

«ما کانَ لِأَهْلِ الْمَدینَةِ وَ مَنْ حَوْلَهُمْ مِنَ الْأَعْرابِ أَنْ یَتَخَلَّفُوا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ وَ لا یَرْغَبُوا بِأَنْفُسِهِمْ عَنْ نَفْسِهِ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ لا یُصیبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لا نَصَبٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ لا یَطَؤُنَ مَوْطِئاً یَغیظُ الْکُفَّارَ وَ لا یَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَیْلاً إِلاَّ کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ إِنَّ اللَّهَ لا یُضیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنینَ ــــ مردم مدینه و بادیه‏نشینانِ پیرامونشان را نَرَسد که از [فرمان‏] پیامبر خدا سر باز زنند و جان خود را عزیزتر از جانِ او بدانند، چرا که هیچ تشنگى و رنج و گرسنگیى در راه خدا به آنان نمى‏رسد؛ و در هیچ مکانى که کافران را به خشم مى‏آورد قدم نمى‏گذارند و از دشمنى غنیمتى به دست نمى‏آورند مگر اینکه به سبب آن، عمل صالحى براى آنان [در کارنامه‏شان‏] نوشته مى‏شود، زیرا خدا پاداش نیکوکاران را ضایع نمى‏کند.»(التوبة:120)

یکی از مطالبی که در قرآن برای آن وعده ثواب داده شده و در آن شرط قربت نشده است حضور در اماکنی است که سبب خشم و غضب دشمنان دین می شود (اماکنی که حضور در آنها سبب فزونی شوکت مسلمانان و به اصطلاح زیاد شدن سیاهی لشکر ایشان می گردد)

بودند در لشکر یزید کسانیکه برای کشتن امام حسین علیه السلام نیامده بودند ؛ بلکه به این علت آمدند که اگر بعد از این جنگ خواستند به لشکریان هدیه ای بدهند به ایشان هم برسد و نه تیری به سمت امام حسین علیه السلام انداختند و نه شمشیری کشیدند اما ایشان را مستحق عذاب می دانیم . زیرا سیاهی لشگر کفر شدند و جزو نماد ظلم قرار گرفتند .

از آن  طرف عده ای هستند که در این عزاداری ها شرکت می کنند و چون این عزاداری ها نشانه مقابله با ظلم است خداوند به ایشان ثواب می دهد.

البته باید گفت اینکه کسی دلسوزی و ناراحتی برای امام حسین علیه السلام را الی الله ولله نداند این درست نیست . بلکه اکثر کسانیکه برای امام حسین گریه می کنند از جنبه دینی برای ایشان گریه می نمایند و عزاداری می کنند؛ وگرنه می توانستند برای کشته گان جنگ های جهانی اول و دوم و... گریه کنند . اما خود حضور در این عزاداری ها نشانگر جهت عزاداری ایشان و از روی عرق دینی انجام گرفتن آن است.

نکته ی پایانی

برای بحث عزاداری دلایل و مسائل دیگری را نیز می توان ذکر کرد که از یک طرف چون برخی از این مسائل ممکن است بسیار عمیق و سنگین باشد و از طرف دیگر مطلب نیز خیلی طولانی شد بهمین مقدار بسنده می کنیم.