مطالبی در مورد حقوق زنان در اسلام، قسمت ششم-آیا ملاصدرا زنان را حیوان می‌داند؟

مطالبی در مورد حقوق زنان در اسلام، قسمت ششم-آیا ملاصدرا زنان را حیوان می‌داند؟

ما در این پست می‌خواهیم درباره جمله معروفی از ملاصدرا -فیلسوف بزرگ اسلامی- که تصور می‌شود طبق آن مطلب زنان از منظر ملاصدرا حیوان هستند صحبت کنیم.

اما قبل از ورود به بحث باید بگوئیم نظرات هر کسی برای خود اوست ؛ ملاصدرا نه پیغمبر اسلام است نه امام آن. لذا حمله نمودن به اسلام یا مذهب شیعه با استناد به قول یکی از پیروان آن ، نهایت بی انصافی است.

حرف یک فرد آن هم نه در کتاب عقائد بلکه در کتابی فلسفی که علمی برون دینی است، ربطی به مذهب چندان ندارد.

با این توضیح ابتدا اصل مطلب ملاصدرا سپس ترجمه آن و سپس توضیحات مربوطه را ارائه می‌کنیم.

پاسخ به یک نظر و اصلاح چند پندار غلط و توهمی در باب خدا و جهان و انسان

پاسخ به یک نظر

یک خانمی در یکی از کامنت‌ها به مطلبی اشاره کرده بود که ما بخشی از کامنت را زیر کامنت جواب دادیم. اما گفتیم به جمله انتهائی کامنت در یک پست جداگانه می‌پردازیم؛ چون جواب کمی مفصل می‌شود و در عین حال کلی است که هم در مباجث جقوق زن بدرد می‌خورد هم در سایر مباحث.

آن یک جمله مورد نظر این است:«یه زن طبق فرمایش شما که استناد کردین به کتاب آقای مطهری و قوانین اسلام؛ حق نداره برا خودش زندگی کنه و ارزویی داشته باشه؟؟ و از بدو تولد باید به شوهر داری و بچه بزرگ کردن فکر کنه یا این این دو موضوع با توجه به حقوقش مدیریت کنه؟؟؟ کدوم یکی؟؟»

در پاسخ به این نظر مطالبی را شاید مقداری پراکنده خدمت دوستان عرض می‌کنیم. فقط امیدوارم دوستان این مطالب را حمل بر توجیه نکنند و با دقت بخوانند چون ممکن است کمی مطالب عمیق شود.

مطالبی در مورد حقوق زنان در اسلام، قسمت پنجم، آیا زنان ناقص الایمان هستند؟

در پست قبل به بحث ناقص‌العقل بودن زنان از خطبه ۸۰ نهج‌البلاغه اشاره کردیم. این جا می‌خواهیم به بخش بعدی خطبه که به بحث نقص ایمان زنان هست اشاره کنیم. جهت یادآوری دوباره متن خطبه را می‌آوریم:

«مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ النِّسَاءَ نَوَاقِصُ الْإِیمَانِ نَوَاقِصُ الْحُظُوظِ نَوَاقِصُ الْعُقُولِ فَأَمَّا نُقْصَانُ إِیمَانِهِنَّ فَقُعُودُهُنَّ عَنِ الصَّلَاةِ وَ الصِّیَامِ فِی أَیَّامِ حَیْضِهِنَّ وَ أَمَّا نُقْصَانُ عُقُولِهِنَّ فَشَهَادَةُ امْرَأَتَیْنِ کَشَهَادَةِ الرَّجُلِ الْوَاحِدِ وَ أَمَّا نُقْصَانُ حُظُوظِهِنَّ فَمَوَارِیثُهُنَّ عَلَى الْأَنْصَافِ مِنْ مَوَارِیثِ الرِّجَالِ فَاتَّقُوا شِرَارَ النِّسَاءِ وَ کُونُوا مِنْ خِیَارِهِنَّ عَلَى حَذَرٍ وَ لَا تُطِیعُوهُنَّ فِی الْمَعْرُوفِ حَتَّى لَا یَطْمَعْنَ فِی الْمُنْکَر؛ اى مردم، ایمان زن‌ها ناقص است و نصیب و سهم آنان ناقص است و عقول آنان ناقص است. اما دلیل نقص ایمان آنان، محروم گشتن آنان از نماز و روزه در روزهاى حیض است. نقصان عقول آنان بدان جهت است که شهادت دو زن مساوى شهادت یک مرد است و نقصان نصیب و سهم آنان مربوط به حق الارث است که زن نصف حق الارث مرد را مى‏برد. از اشرار زن‌ها بترسید و نیکان زنان را مورد دقّت و احتیاط قرار بدهید و در نیکى‏ها اطاعتشان نکنید تا در بدى‏ها به طمع نیفتند». (نهج‌البلاغه، خطبه ۸۰)

مطالبی در مورد حقوق زنان در اسلام، قسمت چهارم، آیا زنان ناقص العقل هستند؟

در این پست می‌خواهیم در مورد برخی جملات از حضرات معصومین (ع) علی‌الخصوص خطبه معروف امیرالمومنین (ع) در نهج‌البلاغه که زنان را ناقص‌العقل می‌خوانند صحبت کنیم تا اولاً معلوم شوم آیا این جملات از معصومین (ع) صادر شده است یا خیر؟! و اگر صادر شده است معنای صحیح این جملات چیست؟

در ابتدا اصل خطبه را می‌آوریم:

«مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّ النِّسَاءَ نَوَاقِصُ الْإِیمَانِ نَوَاقِصُ الْحُظُوظِ نَوَاقِصُ الْعُقُولِ فَأَمَّا نُقْصَانُ إِیمَانِهِنَّ فَقُعُودُهُنَّ عَنِ الصَّلَاةِ وَ الصِّیَامِ فِی أَیَّامِ حَیْضِهِنَّ وَ أَمَّا نُقْصَانُ عُقُولِهِنَّ فَشَهَادَةُ امْرَأَتَیْنِ کَشَهَادَةِ الرَّجُلِ الْوَاحِدِ وَ أَمَّا نُقْصَانُ حُظُوظِهِنَّ فَمَوَارِیثُهُنَّ عَلَى الْأَنْصَافِ مِنْ مَوَارِیثِ الرِّجَالِ فَاتَّقُوا شِرَارَ النِّسَاءِ وَ کُونُوا مِنْ خِیَارِهِنَّ عَلَى حَذَرٍ وَ لَا تُطِیعُوهُنَّ فِی الْمَعْرُوفِ حَتَّى لَا یَطْمَعْنَ فِی الْمُنْکَر؛ اى مردم، ایمان زن‌ها ناقص است و نصیب و سهم آنان ناقص است و عقول آنان ناقص است. اما دلیل نقص ایمان آنان، محروم گشتن آنان از نماز و روزه در روزهاى حیض است. نقصان عقول آنان بدان جهت است که شهادت دو زن مساوى شهادت یک مرد است و نقصان نصیب و سهم آنان مربوط به حق الارث است که زن نصف حق الارث مرد را مى‏برد. از اشرار زن‌ها بترسید و نیکان زنان را مورد دقّت و احتیاط قرار بدهید و در نیکى‏ها اطاعتشان نکنید تا در بدى‏ها به طمع نیفتند». (نهج‌البلاغه، خطبه ۸۰)

در این پست در مورد نقصان عقل صحبت می‌کنیم و در پست بعدی در مورد نقصان ایمان.

مطالبی در مورد حقوق زنان در اسلام، قسمت سوم، چرا زن برای بیرون رفتن از خانه باید از شوهرش اجازه بگیرد؟

اگر بخواهیم سوال بالا رو مقداری بیشتر شرح دهیم این طور می‌شود بیانش کرد: یعنی چه که من بدون اجازه شوهرم حق از خانه بیرون رفتن را نداشته باشم؟! او یک انسان است من هم یک انسان، او اختیار خودش را دارد من نیز اختیار خودم را دارم. چرا من باید از او اجازه بگیرم؟! مگر من برده و نوکر او هستم که باید اجازه بگیرم؟!

حال در پاسخ باید گفت

مطالبی در مورد حقوق زنان در اسلام، قسمت دوم، چرا مرد حق زدن همسرش را دارد و آیا مرد برتر از زن است؟

در نزد برخی‌ها علی‌الخصوص خانم‌های جامعه، این سؤال وجود دارد که چرا در اسلام به مرد حق زدن همسرش را داده؟! همچنین در بحث برتری مرد بر زن نیز سؤال است.

برای پاسخ به این سؤال اول آیه‌ای که در این خصوص است را می‌آوریم سپس روی آیه بحث می‌کنیم:

مطالبی در مورد حقوق زنان در اسلام، قسمت اول، مقدمه

در این پست و چند پست دیگر می‌خواهیم مقداری در مورد حقوق زنان در اسلام و نگاه اسلام به زن و شبهاتی که در این زمینه وجود دارد بحث بکنیم. اما به عنوان مقدمه و قبل از اینکه وارد اصل بحث و بررسی موردی سؤالات و شبهات بشویم؛ لازم است مقدمه‌ای ذکر شود که در مورد تمامی پست‌های در مورد زنان بدرد می‌خورد.

برده‌داری، حکمی وحشیانه یا منطقی و مترقی، قسمت چهارم (پایانی)

 

گوشزد: با عرض پوزش از دوستان این قسمت کمی طولانی تر از قسمت های قبل است.

تا اینجای کار با مختصراً با مباحث مربوط به برده‌داری آشنا شدیم. در اولین قسمت در مورد جهاد ابتدایی صحبت کردیم و گفتیم که جهاد ابتدایی، به آن معنا که خیلی ها توهّم کرده اند، وجود ندارد. آنچه به عنوان جهاد ابتدایی مطرح شده، در واقع نوعی از جهاد دفاعی است؛ که به غلط مشهور شده است به جهاد ابتدایی.

همچنین گفته شد که در در منطق اسلامی اینطور نیست که با هر کافر و غیر مسلمانی جنگ کرد. بلکه جنگ با کافر حربی است.

همچنین در بحث این شبهه که در برخی آیات دستور به جهاد با مطلق کفار داده شده است نه فقط کفار حربی؛ گفتیم که آیات مطلق و مقید دارند و طبق قاعده حمل مطلق بر مقید و از آنجایی که در برخی آیات دیگر دستور جهاد با کفار حربی داده شده است باید آیات مطلق را نیز به معنای مقید در نظر بگیریم.

در قمست دوم در بحث جزیه نیز گفتیم، این جزیه به دلیل اسلام نیاوردن غیر مسلمین نیست؛ بلکه این ‌مالیات امنیت است و به دلیل این است که به دلیل عدم اعتماد‌ به غیر مسلمین از آنها سرباز گرفته نمی شد و به جایش جزیه‌ می‌دادند.

در قسمت قبل نیز در بحث اسیر جنگی (عبد و امه) گفتیم که در حقیقت در اسلام چیزی به نام برده وجود ندارد. آنچه در اسلام مطرح است، اسیر جنگی است که تحت نظر یک خانوادهٔ مسلمان به عنوان شهروند درجه ی دوم نقش اجتماعی خود را ایفا می کند. برده‌داری به آن معنا که در ذهن مردم است (این که مردم فکر می‌کنند با هر حکومت غیر مسلمانی باید وارد جنگ شد و هر غیر مسلمانی را می‌توان برده و کنیز گرفت)، در اسلام، حرام است.

سپس بیان کردیم که که برای اسرایی که در جنگ مسلمین با کفار اسیر شده‌اند چند راه وجود دارد: اولین راه این است که آنها را آزاد نماییم؛ امّا اگر بنا بود آنها را آزاد کنیم پس برای چه اسیرشان نمودیم؟! دومین راه این است که گزینه ی دوم این است که آنها را زندانی نماییم. اسلام این راه را برای کوتاه مدّت می پذیرد؛ امّا برای بلند مدّت آن را امری غیر انسانی و غیر منطقی می داند. چون با این کار، از یک طرف عدّه‌ای انسان در محیطی محبوس شده و امکانات رشد مادّی و معنوی را از دست می دهند؛ و این کاری است غیر انسانی و مخالف با اهداف متعالی اسلام. از طرف دیگر با این روش باید مسلمانان کار کرده و شکم دشمنان زندانی خودشان را سیر نمایند.

امّا گزینه ی سوم آن است که اسیران جنگی، بین جهاد کنندگان مسلمان تقسیم شوند؛ تا از این طریق هم خود اسیران از محدودیّت زندان نجات یافته امکان رشد داشته باشند؛ هم در مقابل غذا و پوشاک و مسکنی که استفاده می کنند، کار اقتصادی انجام دهند؛ هم اینکه از شورش دسته جمعی آنها جلوگیری شود. همچنین این اسیران در تعامل با مسلمین با فرهنگ اسلامی آشنا گردند و این همان راهی است که اسلام بر گزید.

پس از آن نیز مختصری در باب برده داری توضیح دادیم. در این قسمت و به عنوان آخرین قسمت می‌پردازیم به سوالات و شبهاتی که ممکن است در این بحث برده داری پیش بیاید.

برده‌داری، حکمی وحشیانه یا منطقی و مترقی، قسمت سوم

در دو قسمت قبل درباره جهاد ابتدایی و جزیه به اختصار صحبت کردیم و گفتیم که جهاد ابتدایی، به آن معنا که خیلی ها توهّم کرده اند، وجود ندارد. آنچه به عنوان جهاد ابتدایی مطرح شده، در واقع نوعی از جهاد دفاعی است؛ که به غلط مشهور شده است به جهاد ابتدایی.

همچنین گفته شد که در در منطق اسلامی اینطور نیست که با هر کافر و غیر مسلمانی جنگ کرد. بلکه جنگ با کافر حربی است.

همچنین در بحث این شبهه که در برخی آیات دستور به جهاد با مطلق کفار داده شده است نه فقط کفار حربی؛ گفتیم که آیات مطلق و مقید دارند و طبق قاعده حمل مطلق بر مقید و از آنجاییکه در برخی آیات دیگر دستور جهاد با کفار حربی داده شده است باید آیات مطلق را نیز به معنای مقید در نظر بگیریم.

در بحث جزیه نیز گفتیم، این جزیه به دلیل اسلام نیاوردن غیر مسلمین نیست؛ بلکه این ‌مالیات امنیت است و به دلیل این است که به دلیل عدم اعتماد‌ به غیر مسلمین از آنها سرباز گرفته نمی‌شد و به جایش جزیه می‌دادند. حال بپردازیم به اصل بحث که همان بحت برده یا عبد و امه است.

برده‌داری، حکمی وحشیانه یا منطقی و مترقی، قسمت دوم

در قسمت قبل پس از ذکر مقدمه‌ای، مختصراً به بحث جهاد ابتدایی پرداختیم و گفتیم که جهاد ابتدایی، به آن معنا که خیلی ها توهّم کرده اند، وجود ندارد. آنچه به عنوان جهاد ابتدایی مطرح شده، در واقع نوعی از جهاد دفاعی است؛ که به غلط مشهور شده است به جهاد ابتدایی.

همچنین گفته شد که در در منطق اسلامی این طور نیست که با هر کافر و غیر مسلمانی جنگ کرد. بلکه جنگ با کافر حربی است.

حال پس از پرداختن به ادامه بحث ممکن است این شبهه بوجود بیاید که در برخی از آیات قرآن دستور به کشتن مطلق کفار و غیر مسلمین داده شده است. مانند این آیات: